Діннің төрт рүкні
Діннің төрт рүкні
27 күн бұрын 1547
Қазақшалаған А. Қасым

Бисмилләһир рахманир рахим

Біліп қойыңыз, шәһәдәт сөзі (әшһәду әллә иләһә иллаллаһ уә әшһәду әннә Мұхаммәдән абдуһу уә расулуһ) - қысқа болғанымен діннің төрт рүкнін қамтиды. Олар: Құдай субханаһу тағаләның затын растау, сипаттарын растау, істерін растау және Мұхаммед пайғамбарды (саллаллаһу алейһи уә сәлләм) растау. Осы төрт үстін иманның іргесін құрайды.

Кәлиманың қамтитын төрт діннің рүкні келесідегідей:

1) Бірінші рүкін - Алла Тағаланың затын тану. Оның алаңы он негізде топтасады:

  • Алла Тағаланың барлығын білу.
  • Қадим - бастауы жоқ, соңы жоқ екенін білу,
  • Мәңгі екендігін білу.
  • Жәуһәр (атом, материя) емес екенін білу,
  • «Жисм» (дене) еместігін білу.
  • Араз емес екендігін білу (Акциденция  – бар болуы өздігінен жалғаспайтын нәрсе (немесе бар болуын жалғастыру үшін өзге денені қажет ететін нәрсе, ауд.).
  • Ол әлдебір тұста (бағытта) емес екенін білу (Алла тағалаға жоғарыда, оң жақта, сол жақта т.б. деген тұста емес екенін білу).
  • Ол әлдебір мекенде орналаспағандығын білу.
  • Ол көреді.
  • Және Ол дара екендігін білу.

2) Екінші рүкні - Алла Тағаланың сипаттарын тану. Оның алаңы он негізде топтасады. Олар келесідегідей:

  • Алла Тағаланың «Хәй» (тірі) екендігін білу.
  • Білгір екенін білу.
  • Құдіретті,
  • Ерікті,
  • Естуші,
  • Көруші,
  • Сөйлеуші,
  • Шыншыл (өтірік айтпайды, өтірік жаратылыстарға тән сипат). Айтқандары рас.
  • Жаратылыстарға енуден пәк (ешқандай жаратылыстың денесіне енбейді, мысалы, Христиандар айтқандай Иса пайғамбарға енбеген-ауд).
  • Оның сипаттары да қадим, әзәли екендігін білу (бастауы жоқ, сипаттары да Өзі секілді мәңгі, жаратылмаған).

3) Үшінші рүкін - Алла Тағаланың істерін тану. Оның саласы он негізде топтасады:

  • Пенделердің істері Алла Тағаланың жаратуы мен ерік-қалауынан туады, әрі пенделердің кәсібінен туады (Адам баласы саналы түрде ойлап, бойына біткен қалау еркіндігін пайдалану арқылы бір істі жасауға оқталғанда,  Алла тағала оған сол істі жүзеге асыратын күш-қуат жаратады. Оны Кәләм ғылымында «Құдірет» немесе «Иститаъа» дейді. Бойға біткен күш-қуатты пайдаланып, өз ықтиярымызбен орындаған іс-әрекетті кәләм ғылымында «кәсб» дейді. Яғни, қалаған ісімізді жарататын Алла, ал оны орындаушы пенде-ауд).
  • Оның жаратылыстарға мүләим екендігін білу.
  • Алла Тағала (қаласа) пендеге күші жетпейтін нәрсені міндеттей алатындығын білу.
  • Алла Тағала кінәсіз пендесін жазалай алатындығын білу (егер қаласа жазалайды, Ол ештеңеге мәжбүр емес, бірақ Ол әділетсіз емес, сондықтан кінәсіз адамға қылдай да қиянат жасамайды-ауд.).
  • Алла пендесі үшін ең жақсысын ғана діттеуге міндетті емес. (Мұғтәзилит ағымы: Алла Тағала пенделерге ең жақсысы не болса, соны жасауға міндетті деген. Суннит ұстанымында Алла пенделеріне жақсылықты да, жамандықты да беруші, тек жақсылықты ғана жасауға міндетті емес, Оның өз қалауы біледі-ауд.).
  • Уәжіп (парыз) тек шариғи негізбен бекітілетіндігін білу (ақылмен емес).
  • Пайғамбарлардың жіберілуі мүмкін нәрсеекенін білу (мүмкінсіз нәрсе емес).
  • Мұхаммед пайғамбардың пайғамбарлығы - нақтыланған дүние және мұғжизалармен қуатталғанын білу (саллаллаһу алейһи уә сәлләм).

4) Төртінші рүкін - «Сәмъият» тақырыптарына қатысты. (Сәмъият - Алла елшісінің хабар беруінен білінген сенім негіздері). Ол да он негізде топтасады:

  • Қабірден қайта тірілетіндігін білу,
  • «Нәшр» болатынын білу (нәшр - қиямет қайымда әрбір рухтың өз денесіне кіруі ауд.).
  • «Хәшр» болатынын білу (хәшр - қияметте адамдарды махшар майданына жинау ауд.).
  • Қабір азабының хақтығын білу.
  • Нәкір, Мүнкәрдің сұраққа алатынын білу.
  • «Мизан», амал таразысының болатынын білу.
  • Сырат көпірінің болатынын білу.
  • Пейіш пен тозақтың жаратылып қойылғандығын білу.
  • Имамдықтың (патшалық, халифалық) үкімдерінің хақтығын білу1

islamkz

 

1  Имам Ғазали: «Раудатут Толибин» атты кітабынан аударылды. Араб тілінде. Ихия Улумиддин;

0 пікір