Күн шығып, Көктөбе ауылының үстіне алтын сәулесін төккенде, ауылдың еңбекқор, бірақ көңілсіз тұрғыны Сәрсен ерте тұрды. Сәрсеннің ауласы гүлге толы, бағы жеміске бай, қорасында қойы қоздап, сиыры бұзаулап тұр. Қолы іскер, еңбегі еш кетпейтін жан болса да, оның жүзінен ешқашан шаттық табын көрмейсің. Әйелі Анар мен екі баласы Айша мен Әли де әкесінің салқындығы мен үнсіздігіне үйреніп кеткендей. Сәрсеннің бүкіл ойы – мал-мүлкін көбейту, ауылдағы ең бай адам атану. Көршісі Мейрамның қарапайым тірлігіне, әр күнді күлімсіреп қарсы алатынына таңғалатын. Мейрамның ауласы Сәрсендікіндей жайқалмаса да, оның үйінен әрдайым балалардың күлкісі, әйелінің әсем әні естілетін.

Бірде Сәрсен таң атпай тұрып, егінін суаруға кетті. Күн ыстық, жұмыс ауыр еді. Терлеп-тепшіп жүріп, қасынан өтіп бара жатқан Мейрамды көрді. Мейрам қолындағы домбырасын шертіп, әндетіп келеді. Сәрсен қабағын түйді. "Мынау не істеп жүр? Егінін қарамай ма? Ән салып жүретін уақыт па?" – деп іштей налыды.

– Сәлем, Сәрсен! Егінге кірісіп кеткенсіің ғой, – деді Мейрам жадырап. – Жұмыс көп, Мейрам. Сен әлі жүрсің бе? Күн көтерілді, – деді Сәрсен сұсты. – Иә, Сәрсен. Бір серуендеп қайттым. Табиғаттың әсемдігіне қарап, бой сергіттім. Құдайдың берген күніне шүкіршілік етіп, көңілді бастағанға не жетсін! – деді Мейрам күлімсіреп. – Бос сөз! Көңілді бастағаннан қарын тоя ма? Мал-мүлік жинағаннан артық ештеңе жоқ, – деді Сәрсен ызалана. – Мал-мүлік жинау керек, әрине. Бірақ бақыт тек сонымен өлшенбейді ғой, Сәрсен. Айналаңа қарашы, отбасың бар, денсаулығың бар, – деді Мейрам. – Мені үйретпе! Әркімнің өз бақыты бар, – деді Сәрсен жұмысын жалғастырып.

Мейрам жылы жымиып, әнін әндеткен күйі өте берді. Сәрсен оның артынан қарап тұрып, іштей қызғаныш пен түсінбеушілік сезімін кешті. Ол Мейрамның "бақыт" туралы айтқан сөздерін мағынасыз санады. Сәрсен үшін бақыт – байлық, дүние-мүлік еді.

Күндер өтіп жатты. Сәрсеннің байлығы артқан үстіне артты. Үйін үлкейтті, малын көбейтті. Бірақ үйінде жылылық жоқ, дастарханынан береке қашқандай. Балалары әкесінен қорқып тұрады, әйелі Анар да ашылып сөйлесуден қалыпты. Сәрсен жұмыстан келгенде, шаршағанын айтып, дастархан басында да үнсіз отыратын. Балаларының оқуына, өміріне араласпайтын. Ол үшін маңыздысы – ақша табу.

Бірде кіші ұлы Әли ауырып қалды. Дене қызуы көтеріліп, ентігіп демала бастады. Анар қатты шошып, Сәрсенге жүгірді.

– Сәрсен, Әли қатты ауырып қалды! Дәрігер шақыру керек! – деді жыламсырап. – Не болды сонша? Суық тиген шығар, – деді Сәрсен бей-жай. – Қазір малшылар келеді, солармен сөйлесуім керек.

Анардың жүрегі тілінді. Әкесінің баласынан малын артық көргені жанына батты. Ол көршісі Мейрамның әйелі Зейнепке жүгірді. Зейнеп бірден жетіп келді. Әлидің жағдайын көріп, дереу ауыл дәрігерін шақыртты. Мейрам да келіп, Әлиді көрген соң, қалаға, білікті дәрігерге апаруды ұсынды. Өз көлігімен көмектесуге дайын екенін айтты.

Сәрсен бұл жағдайға аң-таң болды. Ол әдетте ешкімнен көмек сұрамайтын, өзі де ешкімге көмектеспейтін. Бірақ ұлының жағдайы ауыр еді. Амалсыздан келісті. Мейрам мен Зейнеп Әлиді қалаға апаруға көмектесіп, ауруханада да қастарынан табылды. Олар Сәрсен мен Анарға қолдау көрсетті, жұбатты. Сәрсен осы кезде байлықтың, дүниенің еш маңызы жоқ екенін, ең қымбаттысы – денсаулық пен жақындарыңның амандығы екенін сезінді. Аурухана төсегінде жатқан ұлына қарап, жүрегі қатты ауырды. Осы уақытқа дейін балаларына жеткілікті көңіл бөлмегенін, олардың қасында болмағанын түсінді.

Әли біраз уақыт емделіп, ақыры жазылды. Ауруханадан шыққан күні Сәрсен ұлын құшақтап, көзіне жас алды. Мейрам мен Зейнепке шексіз ризашылығын білдірді.

Үйге келген соң, Сәрсен өзгерді. Ол бұрынғыдай салқын, үнсіз емес. Балаларымен ойнайтын болды, әйелімен сырласатын болды. Әр кеш сайын отбасымен дастархан басында жиналып, күні бойғы әңгімелерін айтатын. Ауласындағы гүлдердің әсемдігіне қарап тамсанатын, бағындағы жемістердің дәмін татып қуанатын. Бұрын байлығын көбейтуден басқаны ойламаған ол, енді әр сәттің қадірін түсінді. Көршісі Мейраммен де қарым-қатынасы жақсарды. Екеуі жиі әңгімелесетін, бір-біріне көмектесетін болды.

Бір күні Сәрсен Мейрамның үйіне барды. Мейрам домбыра шертіп отыр екен.

– Мейрам, сен бақыт туралы айтқанда, мен түсінбеппін. Мен бақытты ақшамен, малмен өлшеппін. Ал сенің үйіңдегі жылылықты, балаларыңның күлкісін, әйеліңмен татулығыңды көргенде, нағыз бақыттың не екенін енді түсінгендеймін, – деді Сәрсен ағынан жарылып.

Мейрам домбырасын қойып, Сәрсенге қарады.

– Сәрсенжан, мен саған соны айтқым келген. Байлық – қолдың кірі. Бүгін бар, ертең жоқ. Ал отбасың, денсаулығың, жақындарыңның махаббаты – мәңгілік құндылықтар. Нағыз бақыт – ішкі жан дүниеңнің тыныштығында, айналаңдағылармен жақсы қарым-қатынаста, әр күнді шүкіршілікпен қарсы алуда, – деді Мейрам жылы жүзбен.

Сәрсен Мейрамның сөзін тыңдап, ойға шомды. Ол ұзақ жылдар бойы бақытты сырттан іздегенін, ал бақыттың әрқашан өз үйінде, өз жүрегінде болғанын түсінді. Енді ол мал-мүлкін көбейтуді қойып, отбасына, балаларына көбірек уақыт бөлетін болды. Айналасындағы адамдарға мейірімді, қайырымды болды. Оның жүзінен күлкі кетпеді. Ауласындағы гүлдер бұрынғыдан да әдемірек жайқалғандай, үйінен шуақ төгіліп тұрғандай сезілді.

Сәрсеннің өмірі – үлкен ғибрат. Адам баласы өмірдегі ең маңызды құндылықтарды ұмытып, жалған дүниенің соңына түсіп кетіп жатады. Бірақ кейде өмірдің өзі сабақ беріп, бақыттың шын мәні қайда екенін ұқтырады. Нағыз бақыт – дүние-мүлікте емес, жүректегі имандылықта, отбасыңмен бірге өткізген әр сәтте, айналаңа сыйлаған мейіріміңде. Өмірдің әр күнін бағалап, жақындарыңның қадірін білу – ең үлкен байлық. Сәрсен жоғалтқан бақытын тапты, ол бақыт оның ішінде, оның отбасында, оның жаңа өмірінде еді.

(Әңгіменің соңы)

Айсара Қалмұратқызы, islam.kz