Пайғамбарымыз Мұхаммедтің (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) беделді сахабаларының бірі Әбу Хурайрадан (Алла оған разы болсын) жеткен хадис:
Бұрынғы заманда үш еврей өмір сүріпті. Оның бірі — алапес ауруымен ауыратын, екіншісі — тақырбас (таз), үшіншісі — соқыр еді. Алла Тағала осы үш пендені сынауды қалап, оларға бір періштені адам бейнесінде жібереді.
Періште алдымен алапеспен ауыратын адамның қасына келіп, сұрақ қояды:
— Уа, пенде, бұл дүниеде ең қатты нені аңсайсың?
Ол мұңайып:
— Ең алдымен, таза, сау теріге ие болсам деймін. Осы ауруымның кесірінен адамдар мені жақтырмай, жиіркенішпен қарайды, — деп жауап береді.
Періште оның денесін сипап қалғанда, Алланың құдіретімен оның терісі тазарады, денесі мінсіз, көркем түрге енеді. Содан соң періште одан:
— Енді саған қандай мал ең қажет? — деп сұрайды.
— Түйе қажет, — дейді ол.
Періште оған бір інген (ұрғашы түйе) беріп:
— Алланың берген осы сыйы саған берекелі болсын! — деп, көзден ғайып болады.
Көп ұзамай, інген төлдеп, бұл адамның дәулеті арта бастайды.
Келесі кезекте періште тақырбас (таз) адамға барады да, дәл сол сұрақты қояды:
— Сенің ең үлкен арманың не? дейді.
Тақырбас:
— Мына таз басым жойылса ғой. Адамдар мені келемеждеп, мазақ еткені тоқтаса екен, — деп күрсінеді.
Періште оның басын сипағанда, сол сәтте қалың, қара шаш шығады. Әлгі адам бұрынғы бейнесінен арылып, әдемі болады. Періште тағы сұрайды:
— Саған қай мал керек?
— Сиыр қажет, — деп жауап береді ол.
Періште оған сиыр сыйлап:
— Бұл сиыр саған берекелі болсын! — деп қоштасады.
Сиыр да төлдеп, тақырбас адам байлыққа кенеледі.
Соңында періште соқыр адамның қасына келіп:
— Сен ең көп нені қалайсың? — деп сұрайды.
Соқыр адам:
— Алла менің жанарымды қайтарса екен. Мен адамдарды, осы дүниені көргім келеді, — дейді көзіне жас алып.
Періште оның көзін сипағанда, Алланың қалауымен ол көре бастайды. Содан соң періште:
— Ал саған қай мал қажет? — дейді.
— Қой қажет, — деп жауап береді ол.
Періште оған жалғыз бір қой беріп, береке тілейді.
Уақыт өте келе, әлгі үш адамның да малдары өсіп-өнеді: алапеспен ауырған адамның түйелері бір алқапқа сыймайды, тақырбастың сиырлары бір төбе, соқырдың қойлары бір шөгір болады.
Біршама уақыт өткен соң, періште әрқайсысын сынау үшін қайта оралады.
Періште бірінші болып, алапеспен ауырған адамның қасына келеді. Ол оның алдында кедей, жолаушы мүсәпір бейнесінде тұрып:
— Мен кедей, елден алыс, жолда қалған адаммын. Барымды жоғалтып, үйіме жете алмай отырмын. Сенен Алланың разылығы үшін осы бір түйелеріңнен біреуін беруіңді сұраймын, — дейді.
Әлгі байыған адам ашуланып:
— Көп кедейлер бар ғой! Қайсыбіріне берейін?! — деп айқайлайды.
Сонда періште:
— Мен сені танығандаймын. Сен адамдар жиіркенетін алапеспен ауыратын адам емес пе едің? Алла сені емдеп, осы байлыққа жеткізді емес пе? — деп есіне салады.
— Жоқ, бұл байлық маған ата-бабамнан қалған мұра! — деп, жалған сөйлейді.
Періште қабағын түйіп:
— Егер өтірік айтқан болсаң, Алла сені бұрынғы күйіңе қайтарсын! — деп қарғыс айтады.
Содан кейін періште тақырбасқа барып, дәл сол сөздермен көмек сұрайды. Ол да бұрынғы алапеспен ауырған адам сияқты бас тартып, ашуланады.
Періште оған да:
— Егер өтірік айтсаң, Алла сені бұрынғы күйіңе қайтарсын! — дейді.
Соңында періште соқырға келіп:
— Мен кедей жолаушымын. Ақшам бітіп, жолда қалдым. Маған үйге жету үшін Алланың разылығы үшін осы қойларыңнан бір бас берші, — деп өтінеді.
Сонда ол:
— Шындығында, мен бұрын соқыр едім, Алла жанарымды ашты. Мен кедей едім, Алла байлық берді. Енді саған қой керек болса, қалаған қойыңды ал. Алланың разылығы үшін сенен еш нәрсені аямаймын! — деп жомарттық танытады.
Періште оған риза болып:
— Бар байлығың өзіңде қалсын. Алла сені сынады, мен саған разымын. Ал әлгі екеуі (алапеспен пен тақырбас) өз жазаларын өздері тапты, — дейді де, ғайып болады. (1)
Осы тұрғыда Абайдың мына сөзі еске оралады:
"Адам ғапыл, дүниені дер менікі,
Менікі деп жүргеннің бәрі Оныкі.
Тән қалып, мал да қалып, жан кеткенде,
Сонда, ойла, болады не сенікі?"
(1) Хадистің арабша түпнұсқасы "Сахих Бұхари" және "Сахих Мүслім" атты хадис жинақтарында келтірілген.
