Ассалаумағалейкум ағалар! Сіздерге сұрағым бар еді: қазақта 13, 25, 37... секілді он екі жыл сайын келіп отыратын жас кезеңдерін «мүшел жас» деп атайды. Мүшелге келген адам Құран оқытып, құрбан шалып ауылдағы жақын ағайындардың басын қосып ас беріп жатады. Себебі, мүшел жасқа толғанда кісіні қауіп-қатер тосып тұрады дейді (ауру-сырқат, жоқшылық, тауқымет, т.б). Егер Құран оқытып құрбан шалмаса, ол кісі қауіп-қатерге душар болады екен. Бұл шариғат бойынша қаншалықты дұрыс? Жалпы, мүшел жас деген дінде барма? Асылжан
|
Мүшел жас жайында дін не дейді?
|
Уағалейкумуссалам, Асылжан! Мүшел жас – қазақ халқының адам жасын есептеу үлгісі. Дәстүрлі қазақ қоғамында баланың 13 жасқа толуы алғашқы мүшел делінеді, одан кейінгі мүшел жасы әр 12 жыл қайталанған сайын есептеліп отырады. Ол 25-ке толғанда – екі мүшел, 37-ге толғанда – үш мүшел, 49-ға келгенде – төрт мүшел, 61-ге келгенде бес мүшел деп есептеледі. Әр мүшел ішінде адамның өзіне тән ерекшеліктері мен болмысы қалыптасады.
Сіз айтқандай бұны ырымдап, мүшел жасты қауіпті кезең деп санап және одан аман-есен өтуі үшін құран бағыштау немесе өзінің қатты жақсы көретін киім-кешектерін жақын-жуықтарына тарату сияқты жоралғылардың дінімізде негізі жоқ.
Шариғатта да, адамды құқықтық әрі әлеуметтік тұрғыда бірнеше категорияға бөледі:
1. Құрсақтағы (жәнин) шағы. Бала құрсақта пайда бола салысымен оның өзіндік құқықтары таңылады. Айталық өмірге келу құқы, тегі, мұрагер болу құқы т.б.
2. Сәбилік шағы. Мүмәйіз жасына жетпеген шақ, яғни, шамамен 6-7 жасқа келмеген кезі.
3. Мүмәйіз шағы. Ес кіріп, оңды-солын тани бастаған, әкенің насихатын тыңдайтын шаққа жеткен балиғат жасына дейінгі шақ (шамамен 7-12 жас). Бұл жастағы балаға намаз оқу, Құран оқу сияқты діни жол-жоралғылар үйретіле бастайды. Бірақ міндеттелмейді. Силық алу, садақа алу, істеген жұмысының ақшасын алу сияқты оған пайда тигізер әрекеттерді өз бетінше қамқорының рұқсатынсыз жүргізе алады.
4. Балиғатқа толған шағы. Бұл шақ қыздарда 9 жастан басталса, ер балдарда 12 жастан басталады. Бұның ең кеш уақыты қыздарда – 17 жас, ұлдарда – 18 жас. (Мəжəллə). Балиғат жасына толған кісіге намаз оқу, ораза ұстау, зекет беру, қылмысы үшін жауапқа тартылу секілді діни міндеттемелер жүктеледі.
4. Рушд шағы. «Рушд» деп өз дүниесін далаға шашпай өзін бостан-босқа шығынға ұшыратпайтын, меншігіндегі мал-мүліктің қадірін жетік түсінетін ақыл-ойы жетілген шақты айтамыз. Ал, балиғат жасына келгенімен мал-дүниесінің қадірін жетік түсінбейтін бозбала құлшылыққа қатысты амалдар міндеттеліп, жасаған қылмысы үшін жауапқа тартылғанымен, өз бетінше меншігіндегі мал-мүлкін жұмсау құқына ие емес.
